Trước khi qua đời, huyền thoại Charlie Munger, lúc đó 99 tuổi cảnh báo thế giới: Điều ngu ngốc nhất trong cuộc sống là than phiền về mọi thứ. 99 % mọi người đều làm điều này mỗi ngày. Đây chính là lý do vì sao họ luôn nghèo đói và túng thiếu.
Charlie Munger cho rằng điều ngu ngốc nhất trong cuộc sống là than phiền về mọi thứ
Tại sao than phiền thường là điều ngu ngốc nhất trong cuộc sống? Và nó cũng quyết định tương lai của một người? Điều này liên quan đến các mô hình nhận thức và lời tiên tri tự ứng nghiệm.
Than phiền là một mô hình nhận thức
Trước hết, đổ lỗi cho người khác về mọi việc về cơ bản là một kiểu nhận thức, có một đặc điểm đáng chú ý là tránh trách nhiệm và quy kết bên ngoài. Đặc điểm nổi bật của phương pháp quy kết này là nó bỏ qua trách nhiệm của bản thân, tăng cường ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài đến hiện trạng và làm suy yếu sáng kiến chủ quan của bản thân.
Ví dụ, khi một người không làm tốt trong kỳ thi, những người có xu hướng sử dụng phong cách quy kết bên ngoài sẽ cho rằng thất bại là do câu hỏi khó hoặc do lớp học thiếu sự hướng dẫn, mà không nhận ra rằng họ đã không cố gắng áp dụng những gì đã học.
Do đó, những người có xu hướng quy kết bên ngoài thường có tâm lý và hành vi than phiền đáng kể, và những người như vậy thường có tâm lý trốn tránh mạnh mẽ.
Than phiền và đổ lỗi là cách trốn tránh trách nhiệm khi phải đối mặt với kết quả không hoàn hảo
Theo quan điểm của tâm lý học phân tâm, hành động tự bào chữa hoặc giải tỏa cảm xúc thông qua việc than phiền về cơ bản là một cơ chế tự vệ. Cơ chế tự vệ là kiểu hành vi bóp méo thực tế khi một cá nhân phải đối mặt với những sự kiện tiêu cực trong cuộc sống để cân bằng những xung đột và lo lắng bên trong.
Ví dụ, hành vi đổ lỗi phổ biến là đổ lỗi cho người khác hoặc môi trường về những kết quả không thể chấp nhận được nhằm duy trì lòng tự trọng hoặc sự cân bằng nội tâm.
Than phiền và đổ lỗi có một số điểm tương đồng ở chỗ cả hai đều là cách trốn tránh trách nhiệm khi phải đối mặt với kết quả không hoàn hảo.
Sự than phiền
Thứ hai, vai trò quyết định của những lời than phiền trong cuộc sống có khả năng liên quan đến lời tiên tri tự ứng nghiệm. Điều này ám chỉ đến việc một cá nhân vô tình khiến kết quả mong đợi xảy ra thông qua niềm tin hoặc hành vi của chính mình.
Khi những niềm tin tiêu cực hay tích cực này ăn sâu vào tiềm thức, vận mệnh của một người sẽ do những niềm tin tiềm thức đó quyết định. Tiềm thức của những người hay than phiền thường tiêu cực và bất lực. Họ quen với việc tin rằng những vấn đề khó hiểu mà họ gặp phải không phải do họ thiếu khả năng mà là do vận rủi hoặc môi trường không công bằng.
Tâm lý tiêu cực này làm suy yếu đáng kể động lực hành động của những người hay than phiền, khiến họ tự đặt ra giới hạn cho bản thân hoặc từ bỏ nỗ lực, do đó ràng buộc mình vào sự hiểu biết phiến diện của riêng họ về thế giới.
Khi họ giảm bớt nỗ lực hoặc từ bỏ cố gắng, kết quả sẽ còn không như mong đợi, cuộc sống của họ sẽ trở nên khó khăn hơn và họ sẽ không bao giờ có thể tích lũy được của cải. Những tình huống hiện tại mà họ không muốn chấp nhận sẽ càng làm tăng thêm nhận thức phi lý của họ về sự bất công của thế giới, và cuộc sống của họ sẽ rơi vào vòng luẩn quẩn này. Vì vậy, theo thời gian, tâm lý và hành vi than phiền sẽ trở thành lời tiên tri tự ứng nghiệm của một người và trở thành đích đến cuối cùng của họ.
Khi gặp khó khăn, bạn chỉ biết trốn tránh và than phiền, rồi điều đó sẽ khiến bạn phải vào tù. Tại sao đây lại không phải là điều ngu ngốc nhất bạn có thể làm trong cuộc sống?
Làm thế nào để phá vỡ “lời nguyền” than phiền
Trên thực tế, bản thân việc than phiền không phải là yếu tố quyết định tuyệt đối trong cuộc sống. Chìa khóa nằm ở cách mỗi cá nhân điều chỉnh tâm lý và hành động của mình khi đối mặt với những sự kiện tiêu cực trong cuộc sống.
Khi đối diện với tiêu cực trong cuộc sống, thay vì than phiền hãy điều chỉnh tâm lý và hành động của mình
Chỉ bằng cách thay đổi thái độ tiêu cực, thực hiện hành động tích cực và tìm kiếm sự hỗ trợ, bạn mới có thể phá vỡ ” lời nguyền ” than phiền về cuộc sống ở một mức độ nào đó và đạt được sự tự phát triển và đột phá.
Maya Angelou, một nhà văn và nhà thơ người Mỹ da đen nổi tiếng, đã từng nói: “Nếu bạn không thích điều gì đó, hãy thay đổi nó. Nếu bạn không thể thay đổi nó, hãy thay đổi thái độ của bạn. Đừng than phiền”.
Khi có vấn đề phát sinh, than phiền là hành vi vô ích nhất. Bạn chỉ có hai lựa chọn: hoặc thay đổi môi trường hoặc chấp nhận nó. Nếu trong lòng bạn không có giải pháp thì mọi nơi đều là “nhà tù”.
Xem thêm
