Dự thảo do Bộ Công an chủ trì soạn thảo, giữ nguyên 181 điều, sửa đổi 245 điều, bổ sung 6 điều và bãi bỏ 18 điều.
Tại Điều 14, Bộ luật Hình sự định nghĩa “chuẩn bị phạm tội là tìm kiếm, sửa soạn công cụ, phương tiện hoặc tạo ra những điều kiện khác để thực hiện tội phạm hoặc thành lập, tham gia nhóm tội phạm”, trừ một số trường hợp.
Theo quy định hiện hành trong Bộ luật Hình sự năm 2015, có 25 tội danh mà hành vi chuẩn bị phạm tội vẫn bị xử lý hình sự. Cụ thể gồm các điều:
Điều 108 – Phản bội Tổ quốc
Điều 109 – Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân
Điều 110 – Gián điệp
Điều 111 – Xâm phạm an ninh lãnh thổ
Điều 112 – Bạo loạn
Điều 113 – Khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân
Điều 114 – Phá hoại cơ sở vật chất – kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Điều 115 – Phá hoại việc thực hiện các chính sách kinh tế – xã hội
Điều 116 – Phá hoại chính sách đoàn kết
27 hành vi dù chỉ chuẩn bị phạm tội cũng có thể bị xử lý hình sự (Ảnh minh hoạ)
Điều 117 – Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Điều 118 – Phá rối an ninh
Điều 119 – Chống phá cơ sở giam giữ
Điều 120 – Tổ chức, cưỡng ép, xúi giục người khác trốn đi nước ngoài hoặc trốn ở lại nước ngoài nhằm chống chính quyền nhân dân
Điều 121 – Trốn đi nước ngoài hoặc trốn ở lại nước ngoài nhằm chống chính quyền nhân dân
Điều 123 – Giết người
Điều 134 – Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác
Điều 168 – Cướp tài sản
Điều 169 – Bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản
Điều 207 – Làm, tàng trữ, vận chuyển, lưu hành tiền giả
Điều 299 – Khủng bố
Điều 300 – Tài trợ khủng bố
Điều 301 – Bắt cóc con tin
Điều 302 – Cướp biển
Điều 303 – Phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia
Điều 324 – Rửa tiền
Dự thảo mới đề xuất bổ sung 27 tội danh vào danh sách xử lý hình sự từ giai đoạn chuẩn bị phạm tội, gồm các điều:
Điều 141 đến 147 – Các tội phạm tình dục liên quan đến người dưới 16 tuổi và các hành vi hiếp dâm, cưỡng dâm
Điều 150, 151 – Mua bán người
Điều 157 – Bắt, giữ hoặc giam người trái pháp luật
(Ảnh minh hoạ)
Điều 170, 171 – Cưỡng đoạt, cướp giật tài sản
Điều 193, 194 – Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm, thuốc
Điều 208 – Làm, tàng trữ, lưu hành công cụ chuyển nhượng giả
Điều 248, 251 – Các tội phạm ma túy
Điều 304 đến 306 – Chế tạo, tàng trữ, mua bán vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ
Điều 309, 311 – Vật liệu phóng xạ, chất cháy, chất độc
Điều 341 – Làm giả con dấu, tài liệu
Điều 348, 349 – Môi giới, tổ chức xuất nhập cảnh trái phép
Điều 359 – Giả mạo trong công tác
Điều 361 – Làm lộ, chiếm đoạt, tiêu hủy tài liệu bí mật công tác
Về độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự, Bộ Công an đề xuất mở rộng thêm 2 tội danh đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi, nếu hành vi phạm tội thuộc trường hợp rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng, gồm: Tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán hoặc chiếm đoạt tiền chất dùng vào sản xuất trái phép chất ma túy và Tội sản xuất, tàng trữ, vận chuyển hoặc mua bán phương tiện, dụng cụ phục vụ sản xuất hoặc sử dụng trái phép chất ma túy, theo các điều 253 và 254 của Bộ luật Hình sự.
Theo quy định hiện hành, người trong độ tuổi này phải chịu trách nhiệm hình sự với 28 tội danh thuộc các nhóm:
– Xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự (Điều 123, 134, 141 đến 144, 150, 151)
– Xâm phạm sở hữu (Điều 168 đến 171, 173, 178)
– Ma túy (Điều 248 đến 252)
– An toàn giao thông (Điều 265, 266)
– Thông tin, mạng viễn thông (Điều 286, 287, 289, 290)
– An toàn công cộng (Điều 299, 303, 304)
Người phạm tội có thể bị áp dụng biện pháp cấm nhập cảnh, giám sát điện tử
(Ảnh minh hoạ)
Tại Điều 32 về các hình phạt, Bộ Công an đề xuất bổ sung hai hình phạt mới: cấm nhập cảnh và giám sát điện tử.
Theo Điều 45a dự thảo, biện pháp cấm nhập cảnh sẽ được áp dụng đối với người nước ngoài bị kết án hình sự.
Hình phạt giám sát điện tử sẽ áp dụng với người hưởng án treo, bị quản chế, cấm cư trú hoặc được tha tù trước thời hạn có điều kiện, nếu có hành vi xâm phạm nhân phẩm, danh dự, gây thương tích, rối trật tự công cộng, đua xe trái phép, phạm tội về ma túy, bạo hành người thân hoặc hành vi chống chính quyền nhân dân.
Căn cứ tính chất và mức độ phạm tội, hình phạt giám sát điện tử cũng có thể áp dụng với người đang chấp hành án hoặc được tha tù trước thời hạn có điều kiện về các hành vi phạm tội không thuộc nhóm trên.
Thời hạn áp dụng hình phạt giám sát điện tử không vượt quá thời gian thử thách của án treo, án quản chế, cấm cư trú hoặc thời gian còn lại của người được tha tù trước thời hạn có điều kiện.
Việc thi hành cụ thể sẽ do Chính phủ quy định.
Tính đến nay, Bộ luật Hình sự đã trải qua ba lần ban hành vào các năm 1985, 1999 và 2015, với tổng cộng tám lần sửa đổi, bổ sung trong vòng 40 năm qua.
