Tại hội thảo tham vấn về kiểm soát khí thải phương tiện giao thông được tổ chức vào sáng 3/6, ông Lê Hoài Nam, Phó Cục trưởng Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, các dự thảo quy chuẩn khí thải mới cho ô tô, xe máy đang trong giai đoạn hoàn thiện cuối cùng và dự kiến sẽ được ban hành trong vòng 2 tuần tới.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) đã tích cực triển khai thực hiện các quy định của Luật Bảo vệ môi trường và Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ (sửa đổi năm 2024). Trong đó, nội dung kiểm soát khí thải đối với các loại phương tiện giao thông cơ giới, đặc biệt là xe mô tô, xe gắn máy, đã được chú trọng và đưa vào kế hoạch hành động cụ thể.
Theo dự thảo quy chuẩn về khí thải, từ năm 2030, các ô tô không đạt chuẩn khí thải sẽ không được phép lưu thông tại Hà Nội và TPHCM. Ảnh minh hoạ
Siết chặt quy định về khí thải ô tô tại các đô thị lớn
Đại diện Cục Môi trường thông tin, dự thảo quyết định mới của Thủ tướng về lộ trình áp dụng quy chuẩn khí thải đối với ô tô đang được hoàn thiện.
Theo đó, từ năm 2030, những ô tô không đạt chuẩn khí thải sẽ không được phép lưu thông tại Hà Nội và TPHCM.
Nội dung dự thảo cho thấy, quy định này chỉ áp dụng cho ô tô sử dụng động cơ đốt trong (xăng hoặc diesel) và không áp dụng đối với xe chuyên dụng phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh thuộc Bộ Quốc phòng và Bộ Công an.
Lộ trình áp dụng mức khí thải được chia theo năm sản xuất của xe và khu vực lưu hành, cụ thể như sau: Xe sản xuất trước năm 1999 áp dụng mức 1; xe sản xuất từ năm 1999 – 2016 áp dụng mức 2.
Xe sản xuất từ 2017 – 2021: Trên toàn quốc áp dụng mức 3 từ 1/1/2026. Riêng Hà Nội và TPHCM áp dụng mức 4 từ 1/1/2027.
Xe sản xuất từ năm 2022 trở đi: Trên toàn quốc áp dụng mức 4 từ 1/1/2026, áp dụng mức 5 từ 1/1/2030. Riêng tại Hà Nội và TP.HCM, áp dụng mức 5 sớm hơn, từ 1/1/2028.
Đặc biệt, từ ngày 1/1/2030, toàn bộ ô tô lưu thông trên địa bàn Hà Nội và TPHCM bắt buộc phải đạt tối thiểu mức khí thải số 2. Xe không đáp ứng yêu cầu sẽ không được phép tham gia giao thông tại hai đô thị lớn này.
Lộ trình kiểm soát khí thải xe máy
Cục Môi trường cho biết, dự thảo đã được lấy ý kiến nhiều lần từ Cục Đăng kiểm Việt Nam và các đơn vị chuyên ngành, nhằm đảm bảo tính khả thi và đồng bộ trong triển khai.
Theo dự thảo, lộ trình kiểm soát khí thải chia thành 3 giai đoạn:
Giai đoạn 1: Từ ngày 1/1/2027, áp dụng tại Hà Nội và TPHCM.
Giai đoạn 2: Từ tháng 7/2028, mở rộng đến các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
Giai đoạn 3: Sau năm 2030, triển khai toàn quốc.
Việc phân giai đoạn được đánh giá là cần thiết do yêu cầu về hạ tầng kiểm định, nhân lực và trang thiết bị cần thời gian chuẩn bị, đặc biệt trong bối cảnh đây là lần đầu tiên Việt Nam thực hiện kiểm định khí thải xe máy.
Mức tiêu chuẩn khí thải áp dụng cũng được phân chia theo năm sản xuất: Trước 2008 áp dụng mức 1; từ 2008 – 2016 áp dụng mức 2; từ 2017 – 30/6/2026 áp dụng mức 3; từ 1/7/2026 trở đi áp dụng mức 4.
Đối với xe gắn máy, lộ trình tương tự được áp dụng, nhưng chia mốc bắt đầu mức cao nhất là từ 1/7/2027.
Ông Lê Hoài Nam, Phó Cục trưởng Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường)
Trong khu vực nội đô Hà Nội và TPHCM, dự kiến từ năm 2030, tất cả xe tham gia giao thông phải đạt tối thiểu mức 2, nhằm loại bỏ dần các phương tiện cũ nát, phát thải cao.
Tuy nhiên, các cơ quan chức năng lưu ý cần có lộ trình hợp lý để không gây tác động lớn tới người dân, đặc biệt là các đối tượng yếu thế, người lao động đang sử dụng xe cũ làm phương tiện mưu sinh.
Hơn 70 triệu xe máy trở thành nguồn phát thải lớn tại đô thị
Ông Lê Hoài Nam cho biết, hiện nay Việt Nam có khoảng trên 70 triệu xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành. Đây được xem là một trong những nguồn phát thải chính gây ô nhiễm không khí, đặc biệt tại các đô thị lớn và khu vực đông dân cư.
Tuy nhiên, từ trước đến nay, việc kiểm soát khí thải đối với nhóm phương tiện này vẫn chưa được triển khai đầy đủ do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan. Chính vì vậy, lần đầu tiên, việc ban hành quy chuẩn khí thải riêng cho xe mô tô, xe gắn máy được kỳ vọng sẽ tạo bước ngoặt trong kiểm soát ô nhiễm không khí tại Việt Nam.
Bên cạnh đó, Bộ NN&MT cũng đang rà soát, cập nhật lộ trình kiểm soát khí thải đối với ô tô, thay thế cho Quyết định số 16/2019 của Thủ tướng Chính phủ. Dự thảo lộ trình mới sẽ áp dụng quy chuẩn khí thải nâng cao, hướng tới việc siết chặt kiểm soát tại các đô thị có mật độ phương tiện lớn và đang chịu áp lực ô nhiễm nghiêm trọng.
Ông Nam nhấn mạnh, xe mô tô, xe gắn máy là phương tiện thiết yếu với phần lớn người dân. Do đó, việc áp dụng quy chuẩn khí thải mới cần có lộ trình phù hợp để đảm bảo tác động xã hội không gây xáo trộn lớn.
“Chúng tôi hiểu rằng kiểm soát khí thải xe máy sẽ ảnh hưởng đến đa số người dân, nên cần có bước đi thận trọng, hài hòa giữa mục tiêu bảo vệ môi trường và đời sống xã hội”, ông nói.
