Nội dung chính
Tôi từng chứng kiến con ruồi bị mất đầu nhưng vẫn bay, bò trên nền nhà. Tại sao chúng có thể sống sót và di chuyển khi không có đầu? (Vịnh)
Ruồi mất đầu vẫn có thể di chuyển do các lý do liên quan đến cấu trúc thần kinh và hệ thống sinh lý đặc biệt của loài này. Dưới đây là các yếu tố giải thích vì sao ruồi có thể di chuyển ngay cả khi mất đầu:
1. Hệ thần kinh phân tán
Ruồi, như nhiều loài côn trùng khác, có một hệ thống thần kinh rất khác so với động vật có xương sống. Thay vì một não bộ trung ương phát triển phức tạp như của người hay động vật có xương sống, ruồi có một hệ thần kinh phân tán, với các hạch thần kinh (ganglia) nằm ở nhiều vùng khác nhau của cơ thể. Các hạch thần kinh này có thể điều khiển các chức năng cơ bản như chuyển động, thở, tiêu hóa và phản xạ mà không cần đến sự điều khiển trực tiếp từ não.
- Các ganglia điều khiển chuyển động: Một số ganglia (hạch thần kinh) trong thân và đuôi của ruồi có thể tiếp nhận và điều khiển các cử động cơ thể mà không cần thông tin từ não. Các ganglia này giúp ruồi thực hiện các hành động phản xạ và di chuyển, như là bay hay bò, một cách tự động.
- Điều khiển cơ thể: Khi ruồi mất đầu, não bộ không còn để điều khiển hành vi có ý thức hoặc phức tạp, nhưng các hạch thần kinh ở thân vẫn có thể điều khiển các cơ bắp, cho phép ruồi tiếp tục di chuyển theo các phản xạ đơn giản, ví dụ như rút chân ra khỏi một chỗ đau hoặc di chuyển đi tìm thức ăn.
2. Chức năng của các cơ quan trong cơ thể
Mặc dù ruồi mất đầu, các cơ quan như hệ tuần hoàn (mặc dù thiếu một phần của hệ thần kinh trung ương) vẫn có thể duy trì hoạt động cơ bản trong một khoảng thời gian. Ruồi có một hệ thống tuần hoàn kiểu mở (open circulatory system), trong đó máu (hemolymph) không chảy trong các mạch máu kín mà được xả ra vào khoang cơ thể. Điều này giúp máu phân phối oxy và dưỡng chất cho cơ thể mà không cần đến quá nhiều sự điều khiển từ não.
3. Các phản xạ và động tác tự động
Ruồi cũng có một hệ thống phản xạ rất mạnh mẽ, có thể thực hiện các cử động tự động như bay hoặc bò mà không cần não bộ. Các phản xạ này có thể điều khiển các cử động cơ thể đơn giản khi cần thiết. Mặc dù ruồi mất đầu, nó vẫn có thể thực hiện những phản xạ này trong một thời gian ngắn sau khi bị mất đầu.
4. Khả năng duy trì hoạt động sống trong một thời gian ngắn
Khi ruồi mất đầu, các cơ quan nội tạng của nó (như tim, phổi) vẫn có thể hoạt động trong một khoảng thời gian ngắn, giúp duy trì các chức năng sinh lý cần thiết cho việc di chuyển. Ví dụ, tim của ruồi có thể vẫn đập, và các cơ bắp vẫn có thể được cung cấp năng lượng và tiếp tục hoạt động trong một thời gian ngắn sau khi mất đầu.
5. Vì sao ruồi mất đầu vẫn sống được một thời gian dài?
Ruồi không chết ngay lập tức khi mất đầu vì phần lớn các chức năng sinh lý vẫn có thể hoạt động một thời gian mà không cần đến não bộ. Tuy nhiên, ruồi không thể ăn uống hay thở sau khi mất đầu vì đầu có vai trò quan trọng trong việc tiêu hóa và điều khiển hệ hô hấp. Ruồi sẽ chết sau một thời gian ngắn, khi các cơ quan trong cơ thể không còn được cung cấp năng lượng hoặc oxy nữa.
Kết luận:
Ruồi có thể di chuyển sau khi mất đầu nhờ vào hệ thần kinh phân tán và các hạch thần kinh ở thân có khả năng điều khiển một số phản xạ cơ bản, bao gồm cử động cơ thể. Mặc dù mất đầu làm cho các chức năng sinh lý phức tạp như ăn uống và thở bị gián đoạn, nhưng ruồi vẫn có thể di chuyển trong một khoảng thời gian ngắn nhờ vào các phản xạ tự động và hệ thống thần kinh phân tán của nó.
