Báo cáo này được xây dựng dựa trên một cuộc khảo sát toàn diện được thực hiện từ tháng 8 đến tháng 10/2024 với hơn 5.400 người trưởng thành tại Mỹ và hơn 1.000 chuyên gia trong lĩnh vực AI, những người tham gia hoặc phát biểu tại 21 hội nghị chuyên ngành. Kết quả cho thấy, cả công chúng và giới chuyên gia đều đồng tình rằng ba ngành nghề có nguy cơ cao nhất bị AI thay thế trong vòng 20 năm tới là: thu ngân, nhà báo và công nhân nhà máy.
Thu ngân
3 nghề sắp tuyệt chủng vì AI (Ảnh minh hoạ)
Vị trí thu ngân, vốn là một công việc phổ biến trong ngành bán lẻ, đứng đầu danh sách những ngành nghề có nguy cơ cao nhất. Cả 73% người trưởng thành và một tỷ lệ tương đương các chuyên gia AI đều dự đoán rằng công việc này sẽ bị ảnh hưởng nặng nề. Sự phát triển của các hệ thống thanh toán tự động, quét mã thông minh và thanh toán không tiếp xúc đã khiến vị trí này trở nên dư thừa trong nhiều doanh nghiệp. Thay vì thuê nhân viên thu ngân, các công ty đang dần chuyển sang các giải pháp tự động hóa để giảm chi phí và tăng hiệu quả.
Nhà báo
(Ảnh minh hoạ)
Điều đáng ngạc nhiên là nhà báo, một nghề nghiệp thường được coi là khó thay thế do đòi hỏi sự sáng tạo và khả năng phân tích xã hội, lại đứng thứ hai trong danh sách. Gần 60% số người được hỏi tin rằng AI có thể đảm nhận phần lớn công việc báo chí. Các công cụ AI như ChatGPT, Gemini và Copilot đã chứng minh khả năng viết bài, tổng hợp thông tin và thậm chí tạo ra nội dung gốc chỉ trong vài giây. Mặc dù AI vẫn còn hạn chế về chiều sâu phân tích và độ chính xác, nhưng tốc độ và chi phí thấp khiến nó trở thành một lựa chọn hấp dẫn trong ngành truyền thông đang chịu áp lực tài chính ngày càng lớn.
Công nhân nhà máy
(Ảnh minh hoạ)
Vị trí thứ ba thuộc về công nhân nhà máy. 67% người dân và 60% chuyên gia tin rằng AI và robot sẽ thay thế vai trò lao động thủ công trong các nhà máy. Tự động hóa dây chuyền sản xuất, robot công nghiệp, máy học và thị giác máy đã giúp nhiều nhà máy tăng năng suất mà không cần thêm nhân sự. Việc triển khai các hệ thống này giúp các nhà máy giảm thiểu sai sót, tăng tốc độ sản xuất và giảm chi phí lao động.
Không phải tất cả các nghề đều gặp nguy
Tuy nhiên, báo cáo cũng chỉ ra rằng không phải ngành nghề nào cũng đối mặt với nguy cơ bị thay thế bởi AI. Các lĩnh vực đòi hỏi cảm xúc, phán đoán đạo đức hoặc kỹ năng xã hội cao vẫn được đánh giá là an toàn trong thời gian tới. Dưới 50% người tham gia khảo sát tin rằng các nghề như bác sĩ, giáo viên, luật sư, chuyên gia tâm lý hay nhạc sĩ sẽ bị ảnh hưởng mạnh bởi AI trong hai thập kỷ tới. Điều này cho thấy rằng, những công việc đòi hỏi sự tương tác trực tiếp với con người, khả năng ra quyết định phức tạp và đạo đức nghề nghiệp vẫn là những yếu tố khó có thể được thay thế hoàn toàn bởi AI.
Sự khác biệt giữa góc nhìn của công chúng và chuyên gia
(Ảnh minh hoạ)
Một điểm đáng chú ý trong khảo sát là sự khác biệt rõ rệt giữa góc nhìn của công chúng và giới chuyên môn về tác động dài hạn của AI. Trong khi 73% chuyên gia AI tin rằng công nghệ này sẽ mang lại ảnh hưởng tích cực đến công việc trong 20 năm tới, chỉ 23% người trưởng thành tại Mỹ đồng tình với nhận định đó. Ngược lại, hơn một nửa công chúng bày tỏ lo ngại AI sẽ gây ra tình trạng mất việc làm, trong khi chỉ 25% chuyên gia cùng chia sẻ nỗi lo này.
Ngoài ra, 64% người dân cho rằng AI sẽ làm giảm số lượng việc làm, trong khi tỷ lệ này ở nhóm chuyên gia chỉ là 39%. Tổng thể, chỉ 17% công chúng tin rằng AI sẽ mang lại lợi ích lớn cho nước Mỹ trong tương lai gần, trong khi con số này ở nhóm chuyên gia là 56%. Sự khác biệt này cho thấy sự lo lắng của công chúng về tác động tiêu cực của AI đối với thị trường lao động và nền kinh tế, trong khi giới chuyên môn lại lạc quan hơn về tiềm năng của công nghệ này.
Rõ ràng, sự phát triển của AI đang đặt ra những thách thức lớn cho thị trường lao động. Các ngành nghề như thu ngân, nhà báo và công nhân nhà máy cần chuẩn bị cho một tương lai nơi công nghệ sẽ đóng vai trò ngày càng quan trọng. Việc nâng cao kỹ năng, học hỏi những kiến thức mới và thích ứng với sự thay đổi là chìa khóa để tồn tại và phát triển trong kỷ nguyên AI.
