Tuổi dậy thì là giai đoạn chuyển tiếp đầy biến động trong cuộc đời mỗi đứa trẻ. Theo nhiều thống kê, thời điểm trẻ bắt đầu bước vào tuổi nổi loạn thường rơi vào khoảng 10 đến 12 tuổi và đạt đỉnh ở độ tuổi 14, thời điểm các em vừa bước chân vào bậc học trung học cơ sở. Nhiều bậc phụ huynh than phiền về sự thay đổi chóng mặt của con mình: từ những đứa trẻ ngoan ngoãn, lễ phép, chúng bỗng trở nên cáu gắt, bướng bỉnh và đôi khi là nổi loạn.
Tuổi dậy thì là giai đoạn khiến không ít cha mẹ đau đầu vì con trở nên bướng bỉnh, khó kiểm soát
Tuy nhiên, không phải đứa trẻ nào cũng bước vào tuổi dậy thì với thái độ chống đối. Trên thực tế, phần lớn những em không có biểu hiện nổi loạn thường đến từ ba kiểu gia đình đặc biệt, trong đó có một kiểu hiếm gặp nhưng vô cùng đáng quý.
Câu chuyện của chị Hồng ở Hà Nội là một ví dụ điển hình. Con trai chị năm nay 14 tuổi, đang học lớp 7. Cách đây không lâu, vì bực bội chuyện con trai mải mê chơi điện thoại trong khi điểm thi không tốt, chị đã quát mắng rồi đánh con. Bị tổn thương lòng tự trọng, cậu bé bỏ nhà ra đi mà không mang theo điện thoại. May mắn thay, hàng xóm phát hiện sớm và nhanh chóng giúp gia đình tìm lại cháu bé.
Câu chuyện trên là lời nhắc nhở cho các bậc phụ huynh: nếu chỉ chăm chăm vào thành tích học tập mà bỏ qua tâm lý lứa tuổi, thì sự bùng nổ trong giai đoạn dậy thì là điều khó tránh khỏi. Theo cuốn sách Đọc hiểu tâm lý tuổi dậy thì, để hạn chế xung đột với con, cha mẹ cần thấu hiểu và đồng hành với cảm xúc, suy nghĩ của trẻ, đặc biệt trong giai đoạn tâm lý nhiều biến động này.
Vậy điều gì giúp một đứa trẻ bước qua tuổi dậy thì một cách nhẹ nhàng, không nổi loạn? Các chuyên gia tâm lý cho rằng, ba kiểu gia đình sau chính là chìa khóa.
(Ảnh minh họa)
Gia đình có cha mẹ không áp đặt, không độc đoán
Những đứa trẻ lớn lên trong môi trường được tôn trọng, được phép bày tỏ ý kiến mà không sợ bị chê bai sẽ dần hình thành sự tự tin và khả năng phản biện tích cực. Ngược lại, những em bị kiểm soát quá mức sẽ kìm nén cảm xúc trong thời thơ ấu và có nguy cơ bùng nổ dữ dội khi bước vào tuổi dậy thì. Việc cha mẹ cư xử như một người bạn, thay vì áp đặt với vai trò “bề trên”, sẽ giúp duy trì sự gần gũi, tin tưởng và hợp tác từ con cái.
Gia đình không so sánh con với “con nhà người ta”
Cô bé Minh Hương, hiện là sinh viên trường Đại học Sư phạm chia sẻ rằng ngày xưa, cô không học giỏi đều các môn, nhưng bố mẹ luôn động viên và khen ngợi năng khiếu văn chương của cô. Sự ghi nhận đó đã giúp Hương có thêm động lực để cải thiện những môn còn yếu. Nếu ngày đó bố mẹ cô so sánh cô với những học sinh xuất sắc khác, có lẽ cô đã phản kháng và buông xuôi. Trẻ em ở tuổi dậy thì luôn cần sự ghi nhận, không phải sự so sánh. Khi không cảm thấy mình được công nhận, trẻ dễ dùng hành vi nổi loạn để phản kháng và khẳng định bản thân.
Gia đình có cha mẹ yêu thương nhau và cùng yêu thương con cái
Đây là kiểu gia đình hiếm gặp nhưng đóng vai trò then chốt trong việc hình thành nhân cách điềm đạm và ổn định ở trẻ. Một môi trường gia đình ấm áp, nơi cha mẹ tôn trọng và chăm sóc nhau, sẽ truyền tải thông điệp tích cực về tình yêu, sự gắn kết và cảm giác an toàn đến trẻ. Những đứa trẻ lớn lên trong không khí đầy yêu thương như vậy thường tự tin, dễ thấu hiểu người khác và ít có xu hướng nổi loạn.
(Ảnh minh họa)
Ngoài ra, các chuyên gia cũng khuyến khích cha mẹ nên trao cho con một khoảng trời riêng. Đừng kiểm tra điện thoại hay đọc trộm nhật ký của con, việc làm tưởng là quan tâm nhưng thực chất dễ khiến con cảm thấy bị xâm phạm. Nếu muốn hiểu con, hãy lắng nghe và trò chuyện như những người bạn. Trong một số trường hợp, việc viết thư hoặc để lại tin nhắn ngắn gọn qua mạng xã hội có thể là cách giao tiếp hiệu quả hơn cả những lời nói trực tiếp. Ngôn từ, khi được suy nghĩ và lựa chọn kỹ lưỡng, đôi khi có khả năng chạm đến tâm hồn trẻ tốt hơn.
Thanh thiếu niên cần được hiểu rằng, cha mẹ không chỉ quan tâm đến điểm số mà còn quan tâm đến cảm xúc, áp lực và cả những mộng mơ của con. Hãy cho con biết: khi con đủ trưởng thành để bước vào đời, cha mẹ sẽ luôn là hậu phương vững chắc phía sau. Nhưng trong hiện tại, cha mẹ mong muốn được đồng hành, thấu hiểu và hỗ trợ con trên hành trình lớn lên.
Nhiều người từng trải qua tuổi thơ không hạnh phúc thường thề sẽ không lặp lại sai lầm của thế hệ trước. Tuy nhiên, việc làm cha mẹ tốt không đến từ lời hứa mà từ sự nỗ lực học hỏi và thay đổi từng ngày. Ba kiểu gia đình trên đều có một điểm chung: sự tôn trọng đối với con cái. Và chính điều đó đã nuôi dưỡng nên những đứa trẻ biết lắng nghe, biết chia sẻ và sẵn sàng vượt qua tuổi dậy thì mà không cần phải nổi loạn.
Lời nhắn nhủ từ chuyên gia giáo dục
Tuổi dậy thì là giai đoạn “vỡ giọng” không chỉ trong giọng nói mà còn trong cả tâm hồn. Đây là lúc trẻ bắt đầu đi tìm cái tôi, đối diện với nhiều mâu thuẫn trong và ngoài bản thân. Cha mẹ cần học cách giao tiếp như một người bạn, dùng lòng kiên nhẫn thay cho mệnh lệnh, dùng sự thấu hiểu thay cho quyền lực. Chỉ như vậy, trẻ mới có thể bước qua giai đoạn này một cách nhẹ nhàng, không tổn thương và không phản kháng.
Xem thêm
