Sáng kiến này nằm trong một chương trình phát triển toàn diện, với mục tiêu biến nghiên cứu KHCB trở thành nền tảng vững chắc cho sự phát triển kỹ thuật, công nghệ, và đổi mới sáng tạo của quốc gia. ĐHQG TP.HCM kỳ vọng chương trình sẽ góp phần ươm mầm những tài năng khoa học, tạo tiền đề cho các phát minh đột phá, giúp Việt Nam làm chủ các công nghệ chiến lược, từ đó thúc đẩy sự phát triển nhanh và bền vững, tiến bộ xã hội, làm giàu tri thức nhân loại và văn hóa Việt Nam.
Tham vọng của ĐHQG TP.HCM là đến năm 2030, các ngành Toán học, Vật lý, Hóa học, Khoa học môi trường, Kinh tế, Quản lý, và Ngôn ngữ sẽ lọt vào top 100-150 thế giới, trong khi các ngành Sinh học và Khoa học trái đất sẽ thuộc top 200-250 theo bảng xếp hạng QS danh tiếng.
Để hiện thực hóa mục tiêu này, ĐHQG TP.HCM tập trung vào ba trụ cột chính:
1. Phát triển nhân tài khoa học
Đại học Quốc gia TP.HCM đã đưa ra đề xuất về việc miễn học phí và cấp học bổng cho sinh viên và học viên theo học các ngành khoa học cơ bản (Ảnh minh hoạ)
Trọng tâm là xây dựng một đội ngũ nhân lực khoa học chất lượng cao trong lĩnh vực KHCB và khoa học liên ngành. Chính sách miễn học phí và cấp học bổng cho sinh viên, học viên sau đại học theo học các ngành KHCB là một động lực lớn. Bên cạnh đó, ĐHQG TP.HCM sẽ tích cực thu hút và tài trợ cho các nhà khoa học trẻ xuất sắc và các nhà khoa học đầu ngành đến làm việc.
Chương trình đào tạo các ngành KHCB cũng sẽ được đổi mới, gắn liền với các công nghệ chiến lược, đảm bảo tính ứng dụng cao. Việc phát triển các môn học MOOC (Massive Open Online Courses) cho các lĩnh vực KHCB sẽ mở rộng cơ hội tiếp cận kiến thức cho đông đảo người học. Song song đó, năng lực giảng dạy các môn toán và khoa học (STEM) cho giảng viên đại học và giáo viên phổ thông sẽ được nâng cao, kết hợp với việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm STEM cho học sinh, sinh viên, tạo nền tảng vững chắc cho các thế hệ nhà khoa học tương lai.
2. Tích hợp nghiên cứu cơ bản với công nghệ chiến lược và đổi mới sáng tạo
Trụ cột này tập trung vào việc phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh trong các lĩnh vực Toán học, Vật lý, Hóa học, Sinh học, Khoa học trái đất, Khoa học biển gắn với các công nghệ chiến lược như trí tuệ nhân tạo, chip – bán dẫn, công nghệ sinh học – y sinh, công nghệ hóa dược, công nghệ vật liệu, năng lượng hạt nhân và năng lượng tái tạo.
ĐHQG TP.HCM cũng chú trọng phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh về lĩnh vực khoa học xã hội, bao gồm triết học, xã hội học, tâm lý học, kinh tế học, ngôn ngữ học, nhân học, khoa học chính trị, lịch sử, địa lý, luật, truyền thông. Ngoài ra, việc thành lập các trung tâm xuất sắc về các công nghệ chiến lược và trung tâm đổi mới sáng tạo sẽ tạo ra một hệ sinh thái nghiên cứu và phát triển năng động.
3. Xây dựng hạ tầng nghiên cứu hiện đại
Để hỗ trợ cho công tác nghiên cứu và đào tạo, ĐHQG TP.HCM sẽ đầu tư xây dựng hạ tầng nghiên cứu hiện đại, đồng bộ với chuyển đổi số. Kế hoạch bao gồm việc thành lập trung tâm dữ liệu phục vụ đào tạo và nghiên cứu KHCB, các phòng thí nghiệm hiện đại phục vụ đào tạo và nghiên cứu về vật lý, hóa học, sinh học, và các thí nghiệm nghiên cứu liên ngành.
GS Lê Văn Việt Mẫn, Trường ĐH Bách khoa – ĐHQG TP.HCM, nhấn mạnh sự cần thiết của việc mở rộng phạm vi phát triển nhân tài KHCB, bao gồm cả đội ngũ trong lĩnh vực kỹ thuật công nghệ và khoa học ứng dụng, không chỉ giới hạn trong các ngành KHCB truyền thống. Ông cũng đề xuất ĐHQG TP.HCM nên xác định rõ các đầu bài cụ thể trong từng lĩnh vực KHCB để định hướng nghiên cứu hiệu quả hơn.
(Ảnh minh hoạ)
PGS.TS Nguyễn Văn Thuận, Trường ĐH Quốc tế, đưa ra kiến nghị về việc làm rõ khái niệm KHCB trong chương trình, đồng thời bổ sung mục tiêu nâng cao năng lực đào tạo sau đại học ngang tầm với các nước tiên tiến trong khu vực và thế giới.
PGS.TS Vũ Hải Quân, Giám đốc ĐHQG TP.HCM, khẳng định những thành tựu nổi bật mà ĐHQG TP.HCM đã đạt được trong nghiên cứu và đào tạo các ngành KHCB và khoa học liên ngành trong những năm qua. Ông cho biết chỉ riêng năm 2024, ĐHQG TP.HCM đã có hơn 3.000 bài báo khoa học được công bố trên các tạp chí quốc tế uy tín thuộc danh mục ISI/Scopus, trong đó có hơn 45% thuộc lĩnh vực KHCB.
ĐHQG TP.HCM hiện là đơn vị dẫn đầu cả nước về số lượng chương trình đào tạo được xếp hạng thế giới, với 18 chương trình, trong đó có 15 chương trình thuộc top 500 thế giới, bao gồm nhiều chương trình thuộc lĩnh vực KHCB. Bên cạnh đó, ĐHQG TP.HCM có 154 chương trình đạt chuẩn kiểm định quốc tế.
Với đội ngũ giảng viên hùng hậu, tài năng, và mạng lưới hợp tác rộng lớn trong và ngoài nước, ĐHQG TP.HCM có đầy đủ tiền đề để triển khai hiệu quả chương trình phát triển KHCB đầy tham vọng này, góp phần đưa nền khoa học Việt Nam vươn tầm quốc tế.
