Hoa Đà, tự Nguyên Hóa, người huyện Tiêu, nước Bái, sống vào cuối thời Đông Hán, được tôn vinh là một trong “Kiến An tam thần y” cùng với Đổng Phụng và Trương Trọng Cảnh. Ông còn được xếp vào hàng tứ đại danh y của Trung Quốc cổ đại, sánh ngang Biển Thước, Trương Trọng Cảnh và Lý Thời Trân. Tên tuổi Hoa Đà gắn liền với những phương pháp chữa bệnh độc đáo và hiệu quả, đặc biệt là khả năng châm cứu và phẫu thuật táo bạo.
Câu chuyện về Hoa Đà và Tào Tháo đã đi sâu vào tiềm thức của nhiều thế hệ qua “Tam quốc diễn nghĩa” và các truyền thuyết dân gian. Theo đó, Tào Tháo, người đứng đầu tập đoàn chính trị – quân sự hùng mạnh, thường xuyên bị chứng đau đầu hành hạ. Nghe danh Hoa Đà, Tào Tháo liền mời ông đến chữa trị. Hoa Đà sau khi chẩn đoán, đã đề nghị một phương pháp điều trị táo bạo: phẫu thuật sọ não để loại bỏ tận gốc nguyên nhân gây bệnh.
Hoa Đà, vị thần y trứ danh với y thuật siêu phàm, đã phải bỏ mạng dưới tay Tào Tháo (Ảnh minh hoạ)
Tuy nhiên, Tào Tháo vốn là người đa nghi, lại luôn lo sợ bị ám sát, đã nghi ngờ Hoa Đà có ý đồ đen tối. Ông cho rằng Hoa Đà đang muốn lợi dụng việc chữa bệnh để giết mình. Bất chấp lời khuyên can của Giả Hủ, Tào Tháo đã từ chối phẫu thuật và ra lệnh bắt giam, tra tấn, rồi cuối cùng giết chết Hoa Đà.
Vậy, liệu sự việc có đơn giản chỉ là do Tào Tháo quá đa nghi? Hay có một nguyên nhân sâu xa hơn, liên quan đến chính bản thân Hoa Đà, khiến ông phải chịu kết cục bi thảm như vậy?
Thực tế, việc Tào Tháo mắc bệnh đau đầu là một sự thật lịch sử, được ghi chép trong cả “Hậu Hán thư. Phương thuật liệt truyện” và “Tam quốc chí. Nguỵ thư. Phương kỹ truyện”. Căn bệnh “phong tật” này đã gây ra nhiều phiền toái và ảnh hưởng đến công việc của Tào Tháo. Hoa Đà đã được mời đến và bằng tài nghệ châm cứu cao siêu, ông đã giúp Tào Tháo giảm bớt cơn đau. Tuy nhiên, Hoa Đà lại cho rằng bệnh của Tào Tháo khó có thể chữa trị dứt điểm, cần phải điều trị lâu dài mới có thể kiểm soát được.
Sau một thời gian chữa trị, Hoa Đà viện cớ nhớ nhà, xin Tào Tháo cho phép về quê lấy thuốc. Nhưng khi về đến nhà, ông lại không muốn quay lại, liên tục báo với Tào Tháo rằng vợ mình mắc bệnh. Tào Tháo nhiều lần viết thư triệu Hoa Đà, nhưng đều bị từ chối. Sự việc này đã khiến Tào Tháo nổi giận. Ông phái người đi điều tra xem vợ của Hoa Đà có thực sự bị bệnh hay không. Nếu là thật, Tào Tháo sẽ cho Hoa Đà nghỉ phép thêm. Nhưng nếu là giả, Hoa Đà sẽ bị bắt giam.
Và sự thật đã phơi bày, vợ của Hoa Đà không hề mắc bệnh. Hoa Đà bị bắt, tra tấn dã man và cuối cùng bị xử tử.
Trong lịch sử, người đã khuyên can Tào Tháo tha cho Hoa Đà không phải ai khác, mà chính là Tuân Úc, một trong những mưu sĩ hàng đầu của Tào Tháo. Tuân Úc đã ca ngợi y thuật cao siêu của Hoa Đà và đề nghị Tào Tháo nên tha cho ông một lần. Tuy nhiên, Tào Tháo đã bác bỏ lời khuyên này, nói rằng: “Không phải lo, lẽ nào thiên hạ chỉ có Hoa Đà mới chữa được bệnh cho ta sao?”.
(Ảnh minh hoạ)
Sau khi Hoa Đà qua đời, chứng đau đầu của Tào Tháo không thể chữa khỏi. Tào Tháo vẫn cố chấp cho rằng: “Chỉ có Hoa Đà mới chữa được bệnh của ta, nhưng lão già đó muốn nhân cơ hội chữa bệnh cho ta để nâng cao bản thân, cho dù ta không giết hắn, hắn cũng sẽ không chữa khỏi bệnh cho ta”.
Mãi cho đến khi đứa con trai yêu quý của Tào Tháo, Tào Xung, qua đời vì bệnh tật, Tào Tháo mới thực sự hối hận về quyết định của mình. Ông thốt lên: “Ta hối hận vì đã giết Hoa Đà, hậu quả là hại con trai ta cũng chết theo”.
Tuy nhiên, nguyên nhân cái chết của Hoa Đà, sau khi được phân tích kỹ lưỡng, lại cho thấy một bức tranh phức tạp hơn so với những gì được mô tả trong “Tam quốc diễn nghĩa” và các câu chuyện dân gian.
Hoa Đà bị giết không phải vì ông muốn phẫu thuật cho Tào Tháo, mà vì ông không thể chữa khỏi hoàn toàn căn bệnh đau đầu cho người đứng đầu tập đoàn Tào Ngụy, lại không chịu ở lại để tiếp tục điều trị. Theo ghi chép trong “Hậu Hán thư” và “Tam quốc chí”, Tào Tháo cho rằng Hoa Đà kiêu căng tự phụ, rõ ràng có thể chữa khỏi cho mình, nhưng lại cố tình không làm.
Tào Tháo cho rằng, ngay cả khi không giết Hoa Đà, ông ta cũng sẽ không giúp mình chữa khỏi bệnh. Vì thế, Hoa Đà không còn đường sống. Trong tình huống này, hành động của Tào Tháo thể hiện đúng quan điểm “thà ta phụ thiên hạ chứ không để thiên hạ phụ ta” của ông, một quan điểm đầy tàn nhẫn và thực dụng.
Một yếu tố quan trọng khác dẫn đến cái chết của Hoa Đà là tính cách của chính ông. Kẻ bá chủ như Tào Tháo, với khát vọng quyền lực vô biên, không thể chấp nhận việc có người không tuân theo ý mình.
Trong “Thế thuyết tân ngữ” có một câu chuyện về việc Tào Tháo giết ca kỹ. Tào Tháo từng có một ca kỹ có giọng hát tuyệt vời, nhưng lại rất cá tính, chỉ chịu hát khi vui. Tào Tháo muốn giết cô ta, nhưng lại tiếc tài năng. Vì vậy, ông đã chọn ra một trăm cô gái khác, mời người dạy họ ca hát. Khi đã đào tạo ra một ca kỹ có trình độ tương đương, Tào Tháo lập tức giết chết ca kỹ kiêu ngạo kia. Câu chuyện này cho thấy sự tàn nhẫn và độc đoán của Tào Tháo.
(Ảnh minh hoạ)
Chứng đau đầu của Tào Tháo, mỗi khi phát tác, sẽ khiến ông trở nên bực bội và khó kiểm soát. Việc Hoa Đà viện cớ rồi không chịu quay lại chắc chắn đã khiến Tào Tháo nổi giận. Nhất là vào năm Kiến An thứ 23, từng có tiền lệ thái y Cát Bản mưu phản. Khi phát hiện vợ của Hoa Đà không hề mắc bệnh, Tào Tháo hiển nhiên sẽ nghi ngờ, liệu Hoa Đà có phải là một phần tử âm mưu tạo phản hay không. Nếu ông không muốn giúp ta chữa bệnh, vậy thì ta sẽ giết ông.
Tuy y thuật của Hoa Đà vô cùng cao siêu, nhưng ông lại thiếu khéo léo trong việc đối nhân xử thế, đặc biệt là trong cách ứng xử với một người thống trị như Tào Tháo. “Hậu Hán thư” có nói Hoa Đà “vi nhân tính ác nan đắc ý”, ý chỉ Hoa Đà có tính cách gàn dở, khó hòa hợp với người khác.
Ngoài ra, tuy y thuật cao siêu, Hoa Đà lại thường bất mãn với nghề, cảm thấy nhục nhã vì cho rằng mình là một trí thức, lại phải đi hành nghề chữa bệnh kiếm sống, một công việc bị xem nhẹ thời bấy giờ. Sự bất mãn này có thể đã ảnh hưởng đến thái độ và cách hành xử của ông với Tào Tháo.
Theo trang Qulishi, Hoa Đà chết là do ông không khôn khéo, không biết đoán ý người khác, không tinh tế đặt mình vào vị trí của người khác để nhận ra rằng Tào Tháo đã ở bờ vực bùng nổ, để rồi đưa ra một quyết định sai lầm là từ chối chữa bệnh cho người đứng đầu tập đoàn Tào Ngụy.
Cái chết của Hoa Đà, dĩ nhiên có một phần do tính đa nghi của Tào Tháo quá nghiêm trọng. Nhưng xét cho cùng, nguyên nhân chính khiến ông phải bỏ mạng chính là không hiểu một đạo lý: “Gần vua như gần hổ,” không đủ khôn ngoan khéo léo sẽ phải chịu thiệt thân, tự tìm đường chết.
Câu chuyện về Hoa Đà mang đến một bài học sâu sắc cho mỗi người chúng ta. Trong cuộc sống, không ai có thể sống đơn độc, mà cần phải giao tiếp, hợp tác và ứng xử với những người xung quanh. Đặc biệt là trong môi trường công sở hay các mối quan hệ xã hội, sự khôn ngoan, khéo léo và khả năng đọc vị tình huống là vô cùng quan trọng.
(Ảnh minh hoạ)
Đừng bao giờ tự coi mình là trung tâm, đừng làm mình làm mẩy, và quan trọng hơn, đừng quá tùy tiện làm theo ý mình mà thiếu cân nhắc, nhìn nhận và đánh giá tình hình xung quanh. Sự khôn ngoan, khéo léo, dù ở bất cứ đâu, bất cứ thời đại nào, cũng mang lại nhiều lợi ích.
Nếu Hoa Đà có thể ứng xử mềm mỏng và khôn ngoan hơn, biết mình biết ta, biết rõ người trên mình là ai, có lẽ ông đã không đưa ra quyết định dại dột là kiếm cớ để tránh mặt Tào Tháo, để rồi phải trả giá bằng cái chết. Bài học về cái chết của Hoa Đà vẫn còn nguyên giá trị trong xã hội hiện đại, nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của sự khôn ngoan và khả năng thích ứng để tồn tại và phát triển.
