“Cứ đến mùa, nửa đêm ốc đá sẽ chui ra ngoài khỏi hang hốc, bám vào các tảng đá để kiếm ăn”, chị Thơm, 45 tuổi, ở huyện Đakrông, Quảng Trị, chia sẻ. “Hễ thấy ánh sáng đèn pin, ốc vội co lại, rơi xuống nước. Đó chính là thời điểm thích hợp để người dân đi bắt về ăn và bán”.
Không giống như các loại ốc thông thường, ốc đá chỉ xuất hiện về đêm, đặc biệt sau những cơn mưa, khiến việc thu hoạch trở thành một cuộc “đi săn” thú vị
Ốc đá được xem là một trong những sản vật ngon bậc nhất của núi rừng miền Trung. Chúng có kích thước nhỏ, chỉ bằng ngón út, sống trong môi trường nước suối trong lành, sạch sẽ. Thức ăn chủ yếu của chúng là rêu mọc trên đá, tạo nên hương vị đặc trưng và độ sạch hiếm có.
Mùa ốc đá thường kéo dài khoảng ba tháng, từ tháng 5 đến tháng 7 hàng năm. Trong thời gian này, ốc đá xuất hiện nhiều và thịt cũng ngon hơn so với các mùa khác. Ngày trước, ốc đá có nhiều vô kể, bà con bắt về để chế biến các món ăn dân dã như ốc luộc, ốc chuối đậu, ốc xào. Tuy nhiên, khi du lịch phát triển, các nhà hàng bắt đầu mua ốc đá về làm các món đặc sản đãi khách, khiến giá trị của chúng tăng lên đáng kể.
Hiện nay, ốc đá có giá dao động từ 70.000 đến 100.000 đồng/kg. Mức giá này đã khuyến khích người dân địa phương tích cực “săn” ốc đá mỗi khi đến mùa, mang lại nguồn thu nhập đáng kể.
Để chế biến ốc đá, người ta thường không nấu ngay mà đem ngâm trong nước sạch khoảng một hai ngày để ốc bài tiết hết cặn bã. Nếu muốn rút ngắn thời gian, có thể giã vài quả ớt cho vào ngâm cùng. Ốc đá có thể chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn như nấu canh, um sả ớt, nấu cháo, hầm với đậu đen, nhúng lẩu, xào sả ớt… Trong đó, món ốc đá hầm đậu đen được xem là đặc biệt nhất, với sự kết hợp hài hòa giữa vị ngọt béo của thịt ốc, vị bùi của đậu đen và hương thơm của các loại rau gia vị.
Anh Thành, một người dân ở Quảng Nam, chia sẻ kinh nghiệm: “Ốc đá thường sống ẩn mình trong các khe đá hoặc vùng nước mát. Ban ngày chúng lặng lẽ nằm yên, đến đêm mới bắt đầu bò ra kiếm ăn, thường bám thành từng mảng trên các tảng đá ngầm dưới mặt nước. Những lúc trời chuyển mưa, ốc xuất hiện nhiều hơn bình thường, rất dễ bắt”. Anh cũng lưu ý rằng việc ngâm ốc không nên kéo dài quá lâu, vì như vậy ốc sẽ bị yếu, mất vị ngọt, thậm chí có thể chết.
Để ốc nhả hết bùn đất, anh Thành khuyên nên ngâm ốc trong nước vo gạo, thêm vài lát ớt và ít nước cốt chanh. Sau khoảng 2-3 tiếng, ốc sẽ sạch và sẵn sàng cho việc chế biến.
Với hương vị độc đáo và sự khan hiếm, ốc đá đã trở thành một món đặc sản được nhiều người ưa chuộng. Việc “săn” ốc đá không chỉ là một hoạt động kinh tế mà còn là một nét văn hóa đặc trưng của người dân vùng núi miền Trung, góp phần làm phong phú thêm ẩm thực Việt Nam.
