Lê Quý Đôn: Vị bác học được vinh danh tại 8 trường chuyên
Lê Quý Đôn (1726–1784), một trong những nhà bác học vĩ đại nhất của Việt Nam thời Lê Trung Hưng, không chỉ là một nhà nghiên cứu uyên bác mà còn là một nhà sử học, địa lý, và văn học có tầm ảnh hưởng sâu rộng. Những đóng góp to lớn của ông trong lĩnh vực quản lý nhà nước đã được ghi nhận và tôn vinh.
Lê Quý Đôn – Nhà bác học được mệnh danh ‘túi khôn của thời đại’
Một giai thoại nổi tiếng về Lê Quý Đôn kể rằng, vào năm 1764, khi ông đã từ quan về quê viết sách, sứ thần nhà Thanh đến Việt Nam nhưng lại dừng chân ở cửa ải, không chịu tiến vào. Sứ thần chỉ đưa ra một tấm vóc với câu đố “xa không ra xa, đông không ra đông”, yêu cầu triều đình giải đáp thì mới chịu vào. Triều đình bối rối, đành phải tìm đến Lê Quý Đôn để xin ý kiến. Ông đã tư vấn gửi cho sứ thần nhà Thanh một tấm áo cầu (áo làm bằng da dành cho quan lại quý tộc). Nghe theo lời ông, sứ thần quả nhiên đã chịu vào kinh.
Khi Lê Quý Đôn đích thân ra đón sứ thần, ông đã viết vào một mảnh giấy 4 chữ: “Phỉ xa bất đông” (không phải chữ xa, cũng không phải chữ đông). Sứ thần xem xong liền lập tức vái lạy bốn lần và trả lại áo cho Lê Quý Đôn. Hóa ra, ý của sứ thần là không dám vào thành vì không có áo đại lễ. Cách Lê Quý Đôn giải mã câu đố và đối đáp lại càng thể hiện sự uyên bác và thông minh của ông.
Để tưởng nhớ những đóng góp to lớn của Lê Quý Đôn, tên của ông đã được đặt cho 8 trường chuyên trên khắp Việt Nam:
– Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn – Điện Biên
– Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn – Lai Châu
– Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn – Quảng Trị
– Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn – Đà Nẵng
– Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn – Bình Định
– Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn – Khánh Hòa
– Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn – Ninh Thuận
– Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn – Bà Rịa – Vũng Tàu
