Hàng năm, cứ vào ngày 3/3 Âm lịch, nhiều gia đình Việt lại quây quần bên nhau, tự tay làm bánh trôi, bánh chay để dâng cúng tổ tiên trong dịp Tết Hàn Thực. Theo nghĩa Hán Việt, “hàn” có nghĩa là lạnh, “thực” là ăn, nên Tết Hàn Thực được hiểu là ngày ăn đồ nguội. Dù có nguồn gốc từ Trung Quốc, nhưng khi du nhập vào Việt Nam, ngày này mang ý nghĩa riêng. Khác với phong tục kiêng lửa và tưởng nhớ Giới Tử Thôi ở Trung Quốc, người Việt vẫn nấu nướng như bình thường và xem đây là dịp để tri ân tổ tiên.
Bánh trôi, bánh chay là hai món ăn đặc trưng của ngày Tết Hàn Thực, không chỉ tượng trưng cho thức ăn nguội mà còn thể hiện sự tròn đầy, gắn kết, như một lời nhắc nhở về đạo lý uống nước nhớ nguồn. Vì thế, Tết Hàn Thực còn được gọi là Tết bánh trôi, bánh chay trong văn hóa Việt.
Năm nay Tết Hàn thực 2025 rơi vào thứ 2, ngày 31/3 Dương lịch.
Bánh trôi, bánh chay dâng thắp hương bao nhiêu đĩa là đúng nhất?
Theo phong tục cổ truyền, mâm cúng thường sẽ là 3 hoặc 5 đĩa bánh trôi, 3 hoặc 5 bát bánh chay. Vì sao lại là con số 3 và 5, chuyên gia phong thủy Nguyễn Song Hà cho rằng, số 5 là con số tượng trưng cho ngũ hành, còn số 3 có thuyết cho rằng vì cùng âm với chữ “đa”, nghĩa là nhiều. Đây cũng là con số tượng trưng cho may mắn nên lựa chọn dâng cúng theo con số này là thể hiện mong ước sinh sôi, phát đạt.
Tết Hàn Thực mùng 3 tháng 3 âm lịch cúng bánh trôi, bánh chay: Dâng thắp hương bao nhiêu đĩa là đúng nhất?
Bánh trôi được làm từ bộ nếp nhào nặn với nước, nhân là đường. Bánh chay cũng được làm từ bột nếp nhào nặn với nước và cũng có nhân, nhưng nhân thường là đậu xanh nấu chín. Bánh chay khi đựng trong bát thường chan thêm một chút chè đường khuấy với bột đao hoặc bột sắn dây có ướp hoa bưởi.
Trước đây, bánh trôi, bánh chay thường được làm với màu trắng tinh khiết. Mấy năm trở lại đây, không khí Tết Hàn Thực như được thổi luồng sinh khí mới khi chị em đua nhau làm những chiếc bánh trôi, bánh chay ngũ sắc. Màu của bánh được làm tự nhiên từ các loại củ, quả, lá… thành phẩm nhìn rất đẹp mắt, có hương vị hơn.
Mâm cùng ngoài bánh trôi, bánh chay còn cần những gì?
Trầu cau, hoa, hương
Trong lễ cúng dù to hay nhỏ, người Việt đều không thể thiếu nén hương, hoa tươi và trầu cau để trên ban thờ. Bởi vậy mà trong ngày Tết Hàn Thực, mọi người cũng nên lưu ý mâm cúng được bày biện đầy đủ trầu cau, hoa, hương. Có nhiều loại hoa dâng cúng lên ban thờ, nhưng nên ưu tiên chọn loài hoa tươi thắm, có tên đẹp và hương thơm vì theo phong thủy được cho mang lại năng lượng tích cực, may mắn.
Khi sắp lễ, không ít người nhất quyết rằng lá trầu cần đặt ngửa mới đúng, Tuy nhiên, việc đặt lá trầu úp hay ngửa không phạm phong thủy nên bạn không cần quá lo lắng. Khi bày trong mâm bồng, mọi người có thể xếp và uốn ngửa cho thẩm mỹ.
Mâm ngũ quả
Mân lễ cúng Tết Hàn Thực thường có mâm ngũ quả. Tùy theo mùa, các gia đình nên chọn 5 loại quả màu sắc khác nhau để đại diện cho ngũ hành, dâng cúng lên Tổ tiên tỏ lòng thành kính, ước mong những điều tốt lành. Tuy nhiên, chuyên gia phong thủy lưu ý mọi người chọn hoa quả bày ngũ quả nên tránh những loại quả có nhiều gai góc.
Ngoài ra, mâm lễ cúng Tết Hàn Thực nên tránh dùng hoa giả, quả giả và thực phẩm đã qua sử dụng khi cúng vì quan niệm không thể hiện lòng thành kính.
Ly nước sạch
Trên bàn thờ cúng Tết Hàn Thực, mọi người cũng phải lưu ý là có 1 ly nước sạch thể hiện tâm trong sạch, thanh tịnh của gia chủ khi làm lễ. Lúc thắp nhang, gia chủ nên đọc văn khấn cúng tết Hàn thực và nguyện cầu những điều tốt đẹp, an lành trong cuộc sống.
* Thông tin trong bài mang tính tham khảo.
