Tỉnh Đắk Nông, với trữ lượng bô xít khổng lồ, đang được kỳ vọng sẽ trở thành trung tâm công nghiệp khai khoáng hàng đầu quốc gia, mang về hàng trăm tỷ USD và định hình lại diện mạo kinh tế – xã hội của đất nước.
“Vàng trắng” của thế kỷ 21
Bô xít, nguyên liệu chính để sản xuất nhôm kim loại, đang ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong đời sống hiện đại. Từ ngành công nghiệp hàng không vũ trụ, xây dựng, đến sản xuất đồ gia dụng và bao bì, nhôm có mặt ở khắp mọi nơi. Quá trình sản xuất nhôm kim loại từ bô xít bao gồm hai công đoạn then chốt: sản xuất alumin (Al2O3) theo công nghệ Bayer và điện phân alumin thành nhôm (Al).
Theo khảo sát uy tín của Cục Khảo sát địa chất Mỹ năm 2023, Việt Nam sở hữu tài nguyên bô xít hàng đầu thế giới, với trữ lượng ước tính lên tới 5,8 tỷ tấn. Con số này vượt trội hoàn toàn so với các quốc gia có tiềm lực kinh tế mạnh như Trung Quốc (710 triệu tấn), Nga (480 triệu tấn) và đặc biệt là Mỹ (chỉ 20 triệu tấn). Điều này đặt Việt Nam vào vị thế chiến lược trong chuỗi cung ứng nhôm toàn cầu.
Theo Quy hoạch tổng thể về thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng quặng bô xít giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định 866/QĐ-TTg ngày 18/7/2023, Đắk Nông có tổng trữ lượng quặng bô xít nguyên khai lên đến 4,2 tỷ tấn, chiếm đến 47% trữ lượng bô xít của cả Việt Nam.
Với trữ lượng khổng lồ này, việc khai thác hết nguồn tài nguyên tại Đắk Nông theo công suất hiện tại của Nhà máy Alumin Nhân Cơ (khoảng 0,65 triệu tấn alumin/năm) sẽ mất trên 1.500 năm. Đây là một minh chứng rõ nét cho tiềm năng vô tận của “kho báu” bô xít mà tỉnh Đắk Nông đang nắm giữ.
Cơ hội vàng để bứt phá kinh tế
Tiềm năng kinh tế từ bô xít là vô cùng lớn. Theo PGS.TS Lưu Đức Hải, Chủ tịch Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam, lợi nhuận từ khai thác và chế biến bô xít có thể mang về hàng trăm tỷ USD cho Việt Nam. Cụ thể, giá thành sản xuất 1 tấn alumin chỉ khoảng 250 USD (hơn 6 triệu đồng), nhưng lại có thể bán ra thị trường với giá từ 500 – 700 USD (hơn 13 – 18 triệu đồng). Đối với riêng Đắk Nông, việc khai thác hết bô xít để chế biến thành alumin có thể mang lại doanh thu từ 600 – 700 tỷ USD (từ 15.707 – 18.325 nghìn tỷ đồng) và lợi nhuận thấp nhất cũng lên tới 300 tỷ USD (hơn 7.853 nghìn tỷ đồng).
Quan trọng hơn, việc khai thác và chế biến bô xít không chỉ mang lại lợi ích kinh tế trực tiếp mà còn tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp liên quan như cơ khí, hóa chất, đồng thời tạo ra hiệu ứng lan tỏa tích cực đến các lĩnh vực kinh tế – xã hội khác, tạo việc làm và nâng cao đời sống cho người dân địa phương.
Nhận thức rõ tầm quan trọng của nguồn tài nguyên bô xít, Việt Nam đã và đang có những bước đi chiến lược để khai thác hiệu quả tiềm năng này. Theo Quyết định 866, đến năm 2030, công suất Nhà máy Alumin Nhân Cơ sẽ được nâng lên khoảng 2 triệu tấn/năm. Đồng thời, tỉnh Đắk Nông sẽ đầu tư mới 4 dự án sản xuất alumin với công suất tối thiểu 10 triệu tấn/năm.
Về sản xuất nhôm kim loại, từ nay đến năm 2030, Việt Nam sẽ hoàn thành thí điểm dự án Nhà máy Điện phân nhôm Đắk Nông với công suất ban đầu 300.000 tấn nhôm thỏi/năm, và có kế hoạch mở rộng lên 450.000 tấn nhôm thỏi/năm. Ngoài ra, nhiều dự án sản xuất nhôm kim loại mới cũng sẽ được đầu tư tại Đắk Nông.
Hiện tại, tỉnh Đắk Nông đã có Nhà máy Alumin Nhân Cơ hoạt động hiệu quả. Bên cạnh đó, các dự án lớn khác như Nhà máy Alumin Đắk Nông 2 (vốn đầu tư hơn 21.000 tỷ đồng, công suất 1-2 triệu tấn alumin/năm) và ba nhà máy alumin khác (Đắk Nông 3, 4, 5 tại các huyện Đắk Song, Tuy Đức, Đắk Glong, mỗi dự án dự kiến vốn đầu tư khoảng 1 tỷ USD – hơn 26 nghìn tỷ đồng) đang được triển khai, hứa hẹn tạo nên một hệ sinh thái công nghiệp bô xít hoàn chỉnh.
Một sự kiện hành chính quan trọng vào ngày 12/6/2025, khi Quốc hội khóa XV thông qua Nghị quyết về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, đã chính thức hợp nhất tỉnh Lâm Đồng, Đắk Nông và Bình Thuận thành một tỉnh mới mang tên Lâm Đồng. Sự kiện này không chỉ đánh dấu một cột mốc lịch sử trong bản đồ hành chính Việt Nam mà còn mở ra những triển vọng phát triển mới, biến tỉnh Lâm Đồng mới thành một trung tâm khoáng sản hàng đầu quốc gia.
Với việc sở hữu trữ lượng bô xít lớn nhất cả nước từ Đắk Nông, nguồn titan dồi dào từ Bình Thuận (khoảng 599 triệu tấn, chiếm 92% titan sa khoáng Việt Nam), cùng với tiềm năng dầu khí phong phú, tỉnh Lâm Đồng mới hội tụ đủ các yếu tố để trở thành một động lực tăng trưởng kinh tế quan trọng của Việt Nam trong tương lai.
