Tết Đoan Ngọ
Theo quan niệm dân gian, “Đoan” nghĩa là bắt đầu, “Ngọ” là khung giờ từ 11h đến 13h – khi dương khí đạt đỉnh trong ngày. Đây được xem là thời khắc đặc biệt nhất của mùa hè, khi khí hậu oi bức dễ làm con người sinh bệnh, tâm trí bất ổn. Đồng thời, đây cũng là thời điểm tà khí phát sinh mạnh mẽ trong tự nhiên.
Chính vì vậy, người xưa quan niệm Tết Đoan Ngọ là thời khắc quan trọng để “trừ tà diệt trùng”, cân bằng âm dương, bảo vệ sức khỏe và đón vận may.
9 phong tục trừ tà, giải xui trong ngày Tết Đoan Ngọ
Ăn thịt vịt
Trong y học cổ truyền, thịt vịt có tính hàn, giúp giải nhiệt, làm mát gan, đặc biệt phù hợp với tiết trời nóng nực của đầu tháng 5 âm lịch. Không chỉ vậy, dân gian còn tin rằng chữ “vịt” phát âm gần với “áp” – mang ý nghĩa trấn áp tà khí, xua đuổi điều xui rủi.
Thịt vịt luộc, vịt quay hay bún măng vịt thường được các gia đình chuẩn bị trong mâm cỗ Đoan Ngọ như một cách bảo vệ sức khỏe và cầu may mắn.
Ăn cơm rượu nếp
Một trong những món ăn không thể thiếu dịp Đoan Ngọ là cơm rượu nếp. Dân gian tin rằng, việc ăn cơm rượu vào sáng sớm giúp “giết sâu bọ” trong cơ thể – tức các loại ký sinh trùng, giúp tiêu hóa tốt hơn. Cơm rượu làm từ nếp cái hoa vàng, vừa có vị ngọt, cay nhẹ, lại có tác dụng giải độc rất hiệu quả.
Treo lá ngải cứu, xương rồng
Ngải cứu và xương rồng là hai loại cây có khả năng trừ tà mạnh mẽ. Người xưa thường treo bó ngải cứu ở cửa ra vào hoặc cửa sổ để ngăn tà khí xâm nhập. Ngoài ra, ngải cứu còn có mùi thơm nhẹ, giúp đuổi côn trùng và làm sạch không khí.
Thời điểm treo tốt nhất là trước giờ Ngọ – khi dương khí đạt cực thịnh, tác dụng trấn trạch càng mạnh.
Mang túi hương
Túi hương (túi thơm) được làm từ các loại thảo mộc như hương nhu, sả, bạch đàn, gừng, bồ kết… Không chỉ tỏa mùi dễ chịu, túi hương còn có tác dụng xua tà khí, tăng cường sinh khí cho người đeo. Đặc biệt, trong túi hương có thể đặt thêm một ít bột hùng hoàng – khoáng chất từ xa xưa được xem là có khả năng trấn tà mạnh mẽ.
Buộc chỉ đỏ
Một phong tục phổ biến trong ngày Đoan Ngọ là buộc chỉ đỏ quanh cổ tay, cổ chân hoặc treo trước cửa nhà. Dây chỉ đỏ tượng trưng cho sự may mắn, giúp bảo vệ người đeo khỏi tà khí và những điều không lành. Trẻ nhỏ đặc biệt được khuyến khích đeo dây này như một cách “hộ mệnh”.
Ăn trái cây chua
Mận, mơ, vải, xoài, thanh long… là những loại trái cây được ưu tiên trong dịp này. Dân gian tin rằng vị chua giúp kích thích tiêu hóa, làm sạch cơ thể và cân bằng nội khí. Ngoài ra, người ta còn chuẩn bị mâm ngũ quả đủ 5 màu tượng trưng cho ngũ hành – để dâng cúng tổ tiên, cầu mong cát lành.
Nhuộm móng tay bằng thảo mộc
Tại một số địa phương, người lớn thường dùng lá móng hoặc lá dền đỏ để nhuộm móng tay cho trẻ em trong ngày Tết Đoan Ngọ. Phong tục này mang ý nghĩa trừ tà, xua đuổi ma quỷ và bảo vệ con trẻ khỏi các bệnh vặt mùa hè.
Khảo cây
Một nghi lễ độc đáo ở vùng nông thôn là “khảo cây” – tức dùng gậy hoặc tay vỗ nhẹ vào thân cây ăn quả, vừa làm vừa nói: “Nếu không ra trái, tao sẽ đánh tiếp năm sau!”. Người dân tin rằng điều này như một cách đánh thức năng lượng sinh trưởng, cầu cho mùa màng tươi tốt.
Tránh điều kiêng kỵ để giữ khí lành
Trong ngày Tết Đoan Ngọ, người xưa khuyên nên:
Tránh ngủ nướng vào buổi sáng sớm
Không đến nơi âm khí nặng như nghĩa địa, bệnh viện
Kiêng nói lời xui xẻo, to tiếng hay mắng chửi
Hạn chế soi gương vào ban đêm
Tất cả những điều này nhằm giữ cho không gian sống tràn đầy dương khí, tránh xui rủi và thu hút vận may.
Gìn giữ nét đẹp truyền thống
Dù xã hội ngày nay đã thay đổi nhiều, nhưng những phong tục và niềm tin trong ngày Tết Đoan Ngọ vẫn còn nguyên giá trị. Bên cạnh yếu tố tâm linh, những hành động như ăn uống thanh lọc, sử dụng thảo mộc, chăm sóc sức khỏe… đều phản ánh tư duy khoa học và sự gắn kết với thiên nhiên của ông bà ta.
Đoan Ngọ không chỉ là ngày tết của sâu bọ, mà còn là dịp để con người thanh tẩy thân – tâm – môi trường sống, hướng đến sự an lành, hài hòa và vượng khí cho cả năm.
* Thông tin trong bài mang tính chất tham khảo
Xem thêm
