Vào năm 1965, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã phê chuẩn việc hợp nhất hai tỉnh Bắc Kạn và Thái Nguyên, tạo thành tỉnh Bắc Thái. Tỉnh Bắc Thái khi đó sở hữu một diện tích rộng lớn với thành phố Thái Nguyên, thị xã Bắc Kạn và 12 huyện trực thuộc, quy mô dân số lên tới gần 1,3 triệu người. Tuy nhiên, sau hơn 30 năm tồn tại, Quốc hội khóa IX đã ban hành nghị quyết vào năm 1996, quyết định chia tách Bắc Thái để tái lập lại hai tỉnh Thái Nguyên và Bắc Kạn. Đồng thời, hai huyện Ngân Sơn và Ba Bể từ tỉnh Cao Bằng cũng được chuyển giao về Bắc Kạn.
Bắc Kạn là tỉnh từng sáp nhập với Thái Nguyên
Bắc Kạn ngày nay có diện tích gần 4.900km2, nhưng dân số chỉ khoảng 326.500 người (năm 2023), tương đương mật độ dân số 67 người/km2. Sự chênh lệch về quy mô dân số giữa Bắc Kạn và các đô thị lớn như Hà Nội (8,68 triệu người) và TP.HCM (9,52 triệu người) là vô cùng lớn. Cụ thể, TP.HCM có số dân gấp gần 30 lần so với Bắc Kạn.
Bức tranh dân số của Việt Nam cho thấy sự phân bố không đồng đều. Theo thống kê, cả nước có 19 tỉnh/thành với quy mô dân số dưới 1 triệu người, 37 tỉnh/thành có quy mô dân số từ 1 đến 2 triệu người và chỉ có 7 tỉnh/thành có quy mô dân số trên 2 triệu người, bao gồm Hà Nội, Hải Phòng, Thanh Hóa, Nghệ An, Bình Dương, Đồng Nai và TP.HCM.
Về tốc độ tăng trưởng dân số, vùng Đông Nam Bộ đang dẫn đầu cả nước với tỷ lệ tăng bình quân năm là 1,46% trong giai đoạn 2019-2024. Ngược lại, Đồng bằng sông Cửu Long có tỷ lệ tăng dân số thấp nhất, chỉ 0,29%/năm. Về phân bố dân cư, Đồng bằng sông Hồng hiện là khu vực tập trung dân số lớn nhất cả nước, với 24 triệu người, chiếm 23,7% tổng dân số cả nước. Trong khi đó, Tây Nguyên là vùng có dân cư thưa thớt nhất, chỉ chiếm 6,2% dân số cả nước, tương đương 6,2 triệu người.
Như vậy, từ một phần của tỉnh Bắc Thái rộng lớn, Bắc Kạn đã trở thành tỉnh có dân số ít nhất Việt Nam, minh chứng cho sự thay đổi về mặt hành chính và sự phân bố dân cư không đồng đều giữa các vùng miền của đất nước.
