Câu hỏi của một độc giả về việc làm thế nào để phân chia giá trị căn nhà là tài sản chung của vợ chồng khi ly hôn, trong bối cảnh căn nhà được xây dựng trên đất của bố mẹ vợ, đã thu hút sự quan tâm của nhiều người.
Để làm rõ vấn đề này, Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng, Trưởng Văn phòng Luật Kết Nối, đã đưa ra những phân tích pháp lý chi tiết, giúp các cặp vợ chồng hiểu rõ hơn về quyền và nghĩa vụ của mình trong trường hợp tương tự.
Luật sư Hùng nhấn mạnh rằng việc xác định tài sản chung và tài sản riêng của vợ chồng khi ly hôn được quy định rõ ràng trong Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014. Theo khoản 1 Điều 33 của Luật này, tài sản chung của vợ chồng bao gồm tài sản do vợ, chồng tạo ra trong thời kỳ hôn nhân (như thu nhập từ lương, hoạt động sản xuất kinh doanh, hoa lợi, lợi tức từ tài sản riêng), tài sản được thừa kế chung, được tặng cho chung và các tài sản khác mà vợ chồng thỏa thuận là tài sản chung.
Xây nhà trên đất của bố mẹ vợ, sau khi ly hôn, nên phân chia tài sản như thế nào? (Ảnh minh hoạ)
Đáng chú ý, khoản 3 Điều 33 cũng quy định rằng, trong trường hợp không có căn cứ để chứng minh tài sản đang có tranh chấp là tài sản riêng của mỗi bên, thì tài sản đó sẽ được coi là tài sản chung. Điều này đồng nghĩa với việc, nếu căn nhà được xây dựng bằng tiền lương hoặc các nguồn thu nhập hợp pháp khác của vợ hoặc chồng trong thời kỳ hôn nhân, thì về nguyên tắc, căn nhà đó vẫn được xác định là tài sản chung của cả hai người.
Tuy nhiên, để có thể phân chia giá trị căn nhà được xây dựng trên đất của bố mẹ vợ khi ly hôn, người yêu cầu phân chia (trong trường hợp này là người chồng) cần phải có những tài liệu, chứng cứ cụ thể. Luật sư Hùng chỉ rõ, cần có bằng chứng xác minh rằng căn nhà được xây dựng bằng công sức và nguồn tiền của vợ chồng. Các chứng cứ có thể bao gồm hợp đồng xây dựng, hóa đơn mua vật liệu, giấy tờ chứng minh nguồn gốc tiền xây nhà (ví dụ: sao kê tài khoản ngân hàng), hoặc sự thừa nhận của các bên liên quan (bố mẹ vợ) tại Tòa án về việc vợ chồng đã bỏ tiền ra xây dựng căn nhà.
Về phương thức phân chia tài sản chung khi ly hôn, Luật sư Hùng viện dẫn khoản 1, 2 và 3 Điều 59 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014. Theo đó, khi ly hôn, vợ chồng có quyền tự thỏa thuận về việc phân chia tài sản chung. Đây là phương án được khuyến khích bởi nó dựa trên sự đồng thuận của cả hai bên, giúp giảm thiểu tranh chấp và kéo dài thời gian giải quyết vụ việc.
(Ảnh minh hoạ)
Trong trường hợp vợ chồng không thể đạt được thỏa thuận chung, một trong hai bên hoặc cả hai có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết. Khi đó, Tòa án sẽ tiến hành phân chia tài sản chung theo nguyên tắc chia đôi, nhưng có tính đến các yếu tố được quy định tại khoản 2 Điều 59. Các yếu tố này bao gồm công sức đóng góp của mỗi bên vào việc tạo lập, duy trì và phát triển khối tài sản chung; lỗi của mỗi bên trong việc vi phạm quyền và nghĩa vụ của vợ chồng (ví dụ: ngoại tình, bạo lực gia đình); tình trạng tài sản chung; nhu cầu thiết yếu của vợ và con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi sống.
Về phương thức chia tài sản, Luật sư Hùng giải thích rằng tài sản chung thường được chia bằng hiện vật. Tuy nhiên, trong trường hợp không thể chia bằng hiện vật (ví dụ như một căn nhà không thể chia đôi), thì tài sản sẽ được chia theo giá trị. Bên nào nhận phần tài sản bằng hiện vật có giá trị lớn hơn phần mình được hưởng sẽ phải thanh toán lại phần chênh lệch cho bên kia.
Riêng đối với trường hợp xây nhà trên đất của bố mẹ vợ, Luật sư Hùng lưu ý rằng việc giải quyết tranh chấp tài sản không thể tách rời quyền lợi của vợ chồng với quyền sở hữu đất của bố mẹ vợ. Tòa án sẽ phải xem xét và giải quyết tổng thể quyền lợi của tất cả các bên liên quan, bao gồm cả người sở hữu đất.
(Ảnh minh hoạ)
Thông thường, trong những trường hợp như vậy, các bên có thể đi đến một số phương án giải quyết. Một khả năng là vợ chồng (hoặc một trong hai người) sẽ nhận lại phần giá trị còn lại của căn nhà sau khi đã trừ đi phần giá trị hao mòn. Một phương án khác là vợ chồng (hoặc một trong hai người) thỏa thuận với bố mẹ vợ về việc mua lại quyền sử dụng đất.
Trong trường hợp các bên không thể tự thỏa thuận được phương án giải quyết, Tòa án sẽ căn cứ vào hồ sơ, tài liệu, chứng cứ đã được cung cấp và tình hình thực tế để đưa ra phán quyết phù hợp. Mục tiêu của Tòa án là đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của tất cả các bên theo đúng quy định của pháp luật.
